حسین مسافرآستانه: سینما کاربردی‌ترین وسیله برای فرهنگ‌سازی در زمینه توان‌یابان است
کارگردان، بازیگر و مدرس تئاتر معتقد است سینما کاربردی‌ترین وسیله برای فرهنگ‌سازی درست در زمینه افراد دارای معلولیت محسوب می‌شود.
حسین مسافرآستانه کارگردان و بازیگر شناخته شده عرصه تئاتر درباره مشکلاتی که توان‌یابان در جامعه با آن مواجه هستند و نحوه مواجهه درست با این دست از اتفاقات به ستاد خبری پنجمین دوره جشنواره بین‌المللی فیلم پرواز گفت: در حال حاضر ما با پدیده‌های اجتماعی بسیار مختلفی روبرو هستیم که به دلیل جدی نگرفتن و نپرداختن به این پدیده‌ها آنها را با معضل‌های جدی روبرو کرده‌ایم. از جمله معلولیت‌هایی که از نظر فرهنگی چون به آن به درستی توجه نشده یکسری معضل‌هایی برایشان به وجود آمده است. ضمن اینکه اگر به موقع روی زیر ساخت فرهنگی این مسائل کار کرده بودیم می‌توانست اصلا معضل به حساب نیاید.
وی افزود: معلولیت‌ها در تمام جوامع جهانی وجود دارند، بعضی‌هایشان به دلیل اتفاقاتی شکل می‌گیرد و خیلی‌هایشان نیز در اختیار کسی نیست. در اینکه این‌ها بخش مهمی از جامعه هستند و باید برایشان از نظر فرهنگی فکری شود، شکی نیست. به نظر من یکی از بهترین راه‌هایی که می‌توان به توان‌یابان و به نوع رابطه آنان و جامعه و بالعکس پرداخت، هنر است. به وسیله هنر است که می‌توانیم به درستی فرهنگ‌سازی کنیم. حرف زدن مستقیم درباره بسیاری از مسائل خیلی اوقات نقش فرهنگ‌سازی را انجام نمی‌دهد. برای اینکه ما باید غیر مستقیم با مسائل روبرو شویم. ما اگر بخواهیم در مورد افراد دارای معلولیت و سایر معضل‌هایی که ممکن است مثل اعتیاد که بعضاً خودخواسته در جامعه شکل می‌گیرد از زبان پند و اندرز استفاده کنیم هرگز راه به جایی نمی‌بریم. اساساً انسان‌ها نسبت به نگاه و پند و اندرز مستقیم گارد دارند، این امر نیز ذاتی و طبیعی بوده و در تمام دنیا نیز به همین شکل است. پس ما برای رسیدن به یک فهم مشترک باید یک زبان غیر مستقیم انتخاب کنیم و آن زبان نیز زبان هنر است.
مسافرآستانه با اشاره به زبان سینما به عنوان کاربردی‌ترین زبان در هنر خاطرنشان کرد: یکی از کاربردی‌ترین زبان‌ها در هنر، سینما است. سینما به دلیل اینکه فراگیرتر است نسبت به بسیاری از زبان‌ها علاقه‌مندان بیشتری را ایجاد می‌کند. از طریق سینما نه صرفاً به عنوان سرگرمی و تنها به دلیل فرهنگ‌سازی که می‌توان از طریق آن انجام داد، برای توان‌یابان باید خدمات بسیار بسیار ارزشمندی انجام دهیم. ما به جزئیات مسائل مربوط به افراد دارای معلولیت و مشکلاتی که در زندگی با آن مواجه هستند کار نداریم، بلکه می‌گوییم شناخت جامعه را نسبت به توان‌یابان، علل معلولیت، زندگی آنان، نوع رابطه و احترامی که در زندگی در اثر شناخت معلولان برای مردم ایجاد می‌کند را به خوبی ایجاد کنیم. با این کار رابطه و فهم درست از معلولیت و توان‌یابان در بین جامعه ایجاد خواهد شد و این مهم بزرگترین خدمتی است که می‌توان برای توان‌یابان انجام داد. اگر فردی احتیاج به ویلچر، عصا و… داشته باشد و برای جمع‌آوری آن کمپین‌های مختلف تشکیل شود بسیار خوب و پسندیده است، اما فرهنگ‌سازی نمی‌کند و گذرا خواهد بود. فرهنگ‌سازی اصولی و ماندگار را باید با شناخت دقیق از زندگی افراد دارای معلولیت و از طریق هنر در جامعه ایجاد کنیم.
دبیر چهلمین دوره جشنواره تئاتر فجر در پاسخ به این سوال که چرا در سینمای ایران آنطور که باید و شاید به مقوله توان‌یابان و مشکلات آنان پرداخته نشده گفت: به نظرم در فیلم‌های ساخته شده درباره افراد دارای معلولیت نگاه فیلمساز بیشتر به عنوان روایت یک قصه دراماتیک بوده و هدف اصلی آن توان‌یابان و مشکلات معمول و روزمره زندگی آنان نبوده است. به روایتی ساده‌تر زندگی یک توان‌یاب دستمایه قرار گرفته برای تولید یک اثر نمایشی. علت اصلی آن نیز به این برمی‌گردد کارهایی از این دست که مدعی فرهنگ‌سازی هستند نیاز به پشتوانه‌ای قوی توسط مسوولان یا هر کسی اعم از شخصی‌ها، دولتی‌ها، نهادها و ارگان‌ها و… که در این زمینه احساس مسوولیت می‌کند دارد.
وی در ادامه افزود: سینما از نظر اقتصادی یک هنر پر خرج است و طبعاً هدف اصلی صنعتی که اقتصاد حرف اول و آخر آن را می‌زند باید درآمدزایی باشد. ضمن اینکه با نگاه اقتصادی نمی‌توان مدعی ارائه خدمات فرهنگی باشیم. بنابراین باید به این باور برسیم که ارتباط با خدمات فرهنگی و استفاده کردن از چرخه سینما نیاز به حمایت و پشتیبانی قوی دارد.
مسافرآستانه در پایان با اشاره به برگزاری جشنواره فیلم پرواز و خدمات و کمکی که این فستیوال می‌تواند به افراد دارای معلولیت‌های گوناگون بدهد گفت: برگزاری جشنواره فیلم پرواز یک گام بسیار موثر در خدمت‌رسانی به توان‌یابان و شناخت استعدادهای ناب آنان است. به نظرم افراد دارای معلولیت به جز معلولیتی که با آن مواجه‌اند از هر نظر با دیگران فرقی ندارند و حتی گاهی پیش‌روتر نیز هستند. آنان همیشه مشغول کار روی نقاط ضعف‌شان هستند. با این حال شناخت این استعدادها نیاز به یکسری فرهنگ‌سازی دارد و همین امر نیز نیازمند هزینه است. اگر این هزینه‌ها پرداخت شود و این فرهنگ‌سازی صورت بگیرد آن موقع می‌توان از استعدادهای توان‌یابان انتظار بهره‌وری داشت. آن سرمایه‌گذاری هم بازگشت مالی دارد و جبران خواهد شد. از نظر فرهنگی نیز با جامعه‌ای سالم‌تر سر و کار داشته باشیم و بسیاری از ضعف‌هایی که توان‌یابان دارند را به قوت تبدیل کنیم. این تبدیل ضعف به قوت نیاز به فرهنگ‌سازی اصولی دارد.
